1. PROGRAM
Programın Amacı
LabKar Programı’nın amacı yasa koyucunun belirlediği analizlerin çevrimlere katılan laboratuvarlar tarafından standarda uygun olarak yapılmasını sağlamaktır. Madeni Yağ Programı’nın amacı ise madeni yağ numunelerinde analiz yapan akaryakıt laboratuvarlarına madeni yağ karşılaştırma programı sağlamaktır.
Programa Katılım
Programa katılım için katılımcı laboratuvarın program için belirlenen analizlerden en az bir tanesini yapabiliyor olması, LabKar Programı katılım ücretini ödemesi ve LabKar Program Sözleşmesi'ni kabul etmesi gereklidir.
Program Organizasyonu
Program kapsamında düzenlenmesi planlanan çevrimler için http://www.labkar.org.tr adresinde katılımcılara bilgi verilir.
Zaman Çizelgesi
Numuneler web sayfasında duyurulan tarihlerde katılımcı laboratuvarlara ulaştırılmak üzere kargoya verilir. Numunelerin gönderildiği tarih, veri sistemine analiz sonuçlarının son giriş tarihi ve çevrim sonuç raporunun yayınlandığı tarih katılımcılara e-posta aracılığı ile bildirilir.
İnternet sayfasında çevrimlerle ilgili yayınlanan planlanan tarihlerden 5 iş günü sapma olması durumunda katılımcılara e-posta ile bilgilendirme yapılır ve bilgilendirme metni sayfadaki “Duyurular” kısmında da yayınlanır.
Homojenite ve Stabilite Analizleri
Madeni Yağ numunelerinde homojenite ve stabilite değerlendirmesi, ODTÜ Petrol Araştırma Merkezi Laboratuvarlarında yapılan Yoğunluk analizleri ile ISO 13528 standardına göre yapılmaktadır.
Kalite Kontrol Numune
Programlara başvuru esnasında kalite kontrol numune talepleri de alınmaktadır. Kalite kontrol numuneleri rapor yayınlandıktan sonra 1 hafta ya da 10 gün içerisinde katılımcılara gönderilmektedir. Çevrim raporunda verilen tanımlanmış değer ve program standard sapması bilgilerinin yer aldığı Kalite Kontrol Numune Bilgileri Tablosu’da numunelerle birlikte katılımcılara gönderilmektedir. Kalite Kontrol Numune Bilgileri Tablosu’na, www.labkar.org.tr sayfasına kullanıcı adı ve şifreleriyle giriş yapıldıktan sonra Siparişler-Kalite Kontrol Numunesi sekmesinden de erişim sağlanabilmektedir. Katılımcılar kalite kontrol numunelerini kalite kontrol, doğrulama ve geçerli kılma vb çalışmalarda kullanabilmektedir. Talep edilmesi durumunda ilgili çevrime katılım sağlamayan katılımcılara da kalite kontrol numunesi gönderilmektedir.
2. GİZLİLİK
Programa katılan her laboratuvara bir laboratuvar kodu verilir. Bu kodlar her yıl ve aynı yıl içerisinde de katılım sağlanan ürün bazındaki çevrimlere gore değişmektedir. Laboratuvarlar ilgili çevrimle ilgili koduna www.labkar.org.tr sayfasına kullanıcı adı ve şifreleriyle giriş yaptıktan sonra Çevrimler sekmesinden ulaşabilirler. Bu laboratuvar kodları ile katılımcılar kendilerine ait sonuçların değerlendirmesini yapabilirler. Laboratuvar kodlarının kime ait olduğu programın yürütücüsü olan Petrol Araştırma Merkezi dışında hiçbir kurum tarafından bilinmez. Bu kodların Petrol Araştırma Merkezi içerisinde de yetkili olmayan personel tarafından bilinmesine engel olacak güvenlik tedbirleri alınmıştır.
Talep edildiği takdirde ancak katılımcıların onayı alınarak ve bu konuda önceden bilgilendirme yapılarak sonuç raporları 3. kişilere verilebilir.
Katılımcı sonuçlarının doğrudan düzenleyici bir otoriteye iletilmesi gerektiğinde, bu durumda ilgili katılımcılar konu hakkında yazılı olarak bilgilendirilir.
3. NUMUNELER
Analiz Numuneleri
Katılımcılara gönderilen analiz numunelerinin genel karakteristiğinin ürün ana standardlarında verilen özellikler aralığında olması beklenmektedir. Numunelerin rutinde olduğu gibi analiz edilmesi gerekmektedir. Gerekli olan güvenlik önlemleri ürün ile birlikte gönderilen Ürün Bilgi Formu dokümanlarında belirtilmektedir.
Madeni Yağ numuneleri birer litrelik 2 adet cam şişe içinde katılımcılara ulaştırılır. Cam şişeler kargoda nakliye esnasında zarar görmemesi için özel kutular içine konur. Taşıma sırasında numunenin hasar görmesi durumunda katılımcılara yedek numune gönderilir.
Numunelerin katılımcılara ulaştırılmasında Kargo Firması’ndan hizmet alınmaktadır.
ODTÜ Petrol Araştırma Merkezi, taşerondan aldığı hizmetlerden LabKar katılımcılarına karşı sorumludur.
Kalite Kontrol
Katılımcılara gönderilmeden önce numunelere homojenlik testleri uygulanır. Böylece her katılımcının eşdeğer numune alması sağlanır.
Analitler
Madeni Yağ çevrimi kapsamında yer alan ve aşağıda belirtilen analizlerin tamamı akreditasyon kapsamında olmayabilir. Akreditasyon kapsamımızda yer alan analizler bilgisine labkar.org.tr sayfasındaki Akreditasyon sekmesi altından ya da TÜRKAK-Akredite Kuruluş Arama başlığı altından erişim sağlayabilirsiniz. Madeni Yağ karşılaştırma programında hidrolik yağ ve motor yağı dönüşümlü olarak gönderilmektedir. Aşağıda yer alan analizlerden NOACK Uçuculuk motor yağının gönderildiği, Partikül Sayımı Deneyi-Partikül Kirlenmesinin Sınıflandırılması ve Yağların Sudan Ayrılama Özelliği hidrolik yağın gönderildiği çevrimde yer alacaktır. Hidrolik yağın gönderildiği çevrimlerde Toplam Baz Sayısı Analizi yer almayacaktır. Numune türüne göre yukarıda belirtilen özel durumlar dışında çevrimlerde dağıtılan numunelere aşağıda belirtilen analizler uygulanacaktır:
- Akma Noktası
- Bakır Şerit Korozyonu
- Başlangıç pH Tayini
- Kalsiyum, Magnezyum, Baryum, Çinko, Fosfor
- Karbon Dağılımı ve Yapısal Grup Dağılımı Hesaplaması
- Kırma İndisi
- Kinematik Viskozite ((-20ºC), 40ºC ve 100ºC)
- Köpüklenme Tayini
- Kükürt Tayini
- NOACK Uçuculuk
- Parlama Noktası
- Parlama Noktası Tayini (Sürekli Kapalı Kap Yöntemi)
- Parlama Noktası Tayini (Kapalı Kap Yöntemi)
- Partikül Sayımı Deneyi ve Partikül Kirlenmesinin Sınıflandırılması
- Renk Tayini
- Su Miktarı
- Sudan Ayrışma
- Su Varlığında Pas Önleme Özelliği Testi
- Sülfatlı Kül
- Toplam Asit Sayısı
- Toplam Baz Sayısı
- Viskozite İndeksi
- Viskozite Yoğunluk Sabiti Hesaplanması
- Yağların Molekül Ağırlığı Tayini
- Yağların Sudan Ayrılma Özelliği Tayini
- Yanma Noktası
- Yoğunluk
- Yüksek Sıcaklık Ve Yüksek Kayma Kuvvetinde Viskozite
Standart Metotlar
Analizlerde ISO, EN, ASTM ve TSE gibi standart metotlar kullanılır. Katılımcı laboratuvar, belirtmek şartıyla bunların dışında da bir standart metot kullanabilir. Madeni yağ programında kullanılabilecek standart metotlar şu şekildedir.
Analit |
Metodlar |
Akma Noktası |
TS EN ISO 3016/ASTM D97/ ASTM D5950 |
Bakır Şerit Korozyonu |
TS 2741 EN ISO 2160 / ISO 2160 / ASTM D130 |
Başlangıç pH Tayini | ASTM D7946 |
Kalsiyum,Magnezyum,Baryum,Çinko, Fosfor |
ASTM D5185 |
Karbon Dağılımı ve Yapısal Grup Dağılımı Hesaplaması |
ASTM D3238 |
Kırma İndisi |
TS 4368 ISO 5661 / ASTM D1218 |
Kinematik Viskozite |
TS EN ISO 3104/ASTM D445 |
Köpüklenme Tayini |
TS 1834 ISO 6247 / ISO 6247 / ASTM D892 |
Kükürt Tayini |
TS EN ISO 8754/ ASTM D4294 |
NOACK Uçuculuk |
TS 13489 / ASTM D5800 |
Parlama Noktası |
TS EN ISO 2592/ASTM D92 |
Parlama Noktası Tayini (Sürekli Kapalı Kap Yöntemi) |
ASTM D6450 |
Parlama Noktası Tayini (Kapalı Kap Yöntemi) | TS EN ISO 2719 / ASTM D93 |
Partikül Sayımı Deneyi ve Partikül Kirlenmesinin Sınıflandırılması |
TS ISO 4406 / AS 4059 |
Renk Tayini |
ASTM D1500 |
Su Miktarı |
ASTM D6304 |
Sudan Ayrışma |
ASTM D1401 |
Su Varlığında Pas Önleme Özelliği Testi | TS 6830 ISO 7120 / ASTM D665 |
Sülfatlı Kül |
TS 1985 / ISO 3987 / ASTM D874 |
Toplam Asit Sayısı |
ASTM D 664/TS 9178 ISO 6618 |
Toplam Baz Sayısı |
TS 5655 ISO 3771/ASTM D2896 |
Viskozite İndeksi |
TS 3096 ISO 2909/ASTM D2270 |
Viskozite Yoğunluk Sabiti Hesaplanması |
ASTM D2501 |
Yağların Molekül Ağırlığı Tayini |
ASTM D2502 |
Yağların Sudan Ayrılma Özelliği Tayini |
ASTM D 1401/TS 6122 ISO 6614 |
Yanma Noktası | TS EN ISO 2592 / ASTM D92 |
Yoğunluk |
TS EN ISO 12185 / ASTM D4052/ TS 1013 EN ISO 3675 |
Yüksek Sıcaklık Ve Yüksek Kayma Kuvvetinde Viskozite |
ASTM D5481 |
4. SONUÇLARIN GİRİLMESİ, RAPORLAMA VE İTİRAZ
Analiz Sonuçlarının Girilmesi
Katılımcı laboratuvarların analiz sonuçlarını girebilmeleri amacıyla LabKar web sitesinde veri giriş sayfası oluşturulmuştur. Katılımcıların belirlenen tarihler içinde sonuçlarını girmeleri gerekmektedir.
Veri giriş sayfası kullanıcı hatasını en aza indirgemek üzere tasarlanmıştır. Sonuç giriş ekranında raporlama hanesi hesaplama yoluyla bulunan analitler dışındakiler için serbest bırakılmış olup, katılımcıların sonuçlarını kullanmış oldukları standard metoda uygun olarak girmeleri beklenmektedir. Hesaplama yoluyla bulunan analitler için sonuç giriş ekranında hane sayısında kısıtlama yapılmıştır ve kısıtlama yapılan bu analitlerde katılımcıların raporlama yapmaları istenen hane sayısı hakkında Katılımcı Bilgilendirme Talimatı’nda bilgi verilmektedir. LabKar sistemine girilmiş ancak onaylanmamış sonuclar veri girisi icin verilen son tarihten sonra sistem tarafından otomatik olarak onaylanacaktır. Veri girişi tamamlandıktan sonra LabKar Çevrim Sorumlusu tarafından sonuçların gözle yapılan kontrolü sonrasında hatalı olduğu belirlenen sonuçlar (işaret hatası, birim hatası vb) için katılımcıya geri dönüş yapılır ve yeniden analiz yapmadan sonuçlarını gözden geçirmeleri istenir. Geri dönen katılımcıların sonuçları Program Sorumlusu tarafından sisteme girilir. Bu sonuçlar raporda “D/İlk Sonuç” olarak belirtilir.
İstatistiksel Değerlendirme ve Raporlama hakkında bilgi, www.labkar.org.tr adresinde yer almaktadır.
Katılımcılar, rapor yayınlandıktan sonra 15 gün içerisinde rapor indirme bağlantısının bulunduğu yerdeki “İtiraz Bildir” sekmesini kullanarak değerlendirme sonuçlarına itiraz edebilirler. Bunun dışındaki itiraz, öneri vb konular için labkar@metu.edu.tr adresi ile iletişime geçebilirler.
İstatistiksel Değerlendirme ve Raporlama hakkında bilgi almak için tıklayınız.