1. PROGRAM
Programın Amacı
LabKar Programının amacı yasa koyucunun belirlediği analizlerin çevrimlere katılan laboratuvarlar tarafından standarda uygun olarak yapılmasını sağlamaktır. Biyodizel programının amacı ise biyodizel numunelerinde analiz yapan akaryakıt laboratuvarlarına biyodizel karşılaştırma programı sağlamaktır.
Programa Katılım
Programa katılım için katılımcı laboratuvarın program için belirlenen analizlerden en az bir tanesini yapabiliyor olması, LabKar Programı katılım ücretini ödemesi ve LabKar Program Sözleşmesi'ni kabul etmesi gereklidir.
Program Organizasyonu
Program kapsamında düzenlenmesi planlanan çevrimler için http://www.labkar.org.tr adresinde katılımcılara bilgi verilir.
Zaman Çizelgesi
Numuneler web sayfasında duyurulan tarihlerde katılımcı laboratuvarlara ulaştırılmak üzere kargoya verilir. Numunelerin gönderildiği tarih, veri sistemine analiz sonuçlarının son giriş tarihi ve çevrim sonuç raporunun yayınlandığı tarih katılımcılara e-posta aracılığı ile bildirilir.
İnternet sayfasında çevrimlerle ilgili yayınlanan planlanan tarihlerden 5 iş günü sapma olması durumunda katılımcılara e-posta ile bilgilendirme yapılır ve bilgilendirme metni sayfadaki “Duyurular” kısmında da yayınlanır.
Homojenite ve Stabilite Analizleri
Biyodizel numunelerinde homojenite ve stabilite değerlendirmesi, ODTÜ Petrol Araştırma Merkezi Laboratuvarlarında yapılan Yoğunluk analizleri ile ISO 13528 standardına göre yapılmaktadır.
Kalite Kontrol Numunesi
Programlara başvuru esnasında kalite kontrol numune talepleri de alınmaktadır. Kalite kontrol numuneleri rapor yayınlandıktan sonra 1 hafta ya da 10 gün içerisinde katılımcılara gönderilmektedir. Çevrim raporunda verilen tanımlanmış değer ve program standard sapması bilgilerinin yer aldığı Kalite Kontrol Numune Bilgileri Tablosu’da numunelerle birlikte katılımcılara gönderilmektedir. Katılımcılar kalite kontrol numunelerini kalite kontrol, doğrulama ve geçerli kılma vb çalışmalarda kullanabilmektedir. Talep edilmesi durumunda ilgili çevrime katılım sağlamayan katılımcılara da kalite kontrol numunesi gönderilmektedir.
2. GİZLİLİK
Programa katılan her laboratuvara bir laboratuvar kodu verilir. Bu kodlar her yıl ve aynı yıl içerisinde de katılım sağlanan ürün bazındaki çevrimlere gore değişmektedir. Laboratuvarlar ilgili çevrimle ilgili koduna www.labkar.org.tr sayfasına kullanıcı adı ve şifreleriyle giriş yaptıktan sonra Çevrimler sekmesinden ulaşabilirler. Bu laboratuvar kodları ile katılımcılar kendilerine ait sonuçların değerlendirmesini yapabilirler. Laboratuvar kodlarının kime ait olduğu programın yürütücüsü olan Petrol Araştırma Merkezi dışında hiçbir kurum tarafından bilinmez. Bu kodların Petrol Araştırma Merkezi içerisinde de yetkili olmayan personel tarafından bilinmesine engel olacak güvenlik tedbirleri alınmıştır.
3. NUMUNELER
Analiz Numuneleri
Katılımcılara gönderilen analiz numunelerinin genel karakteristiğinin ürün ana standardlarında verilen özellikler aralığında olması beklenmektedir. Numunelerin rutinde olduğu gibi analiz edilmesi gerekmektedir. Gerekli olan güvenlik önlemleri ürün ile birlikte gönderilen Ürün Bilgi Formu dokümanlarında belirtilmektedir.
Biyodizel numuneleri birer litrelik 2 adet cam şişe içinde katılımcılara ulaştırılır. Cam şişeler kargoda nakliye esnasında zarar görmemesi için özel kutular içine konur. Taşıma sırasında numunenin hasar görmesi durumunda katılımcılara yedek numune gönderilir.
Numunelerin katılımcılara ulaştırılmasında Kargo Firması’ndan hizmet alınmaktadır.
ODTÜ Petrol Araştırma Merkezi, taşerondan aldığı hizmetlerden LabKar katılımcılarına karşı sorumludur.
Kalite Kontrol
Katılımcılara gönderilmeden önce numunelere homojenlik testleri uygulanır. Böylece her katılımcının eşdeğer numune alması sağlanır.
Analitler
Biyodizel karşılaştırma programında dağıtılan biyodizel numunelerine aşağıdaki deneyler uygulanır:
- Ester İçeriği
- Su Miktarı
- Parlama Noktası
- Asit Sayısı
- İyot Sayısı
- Yoğunluk (15 ºC)
- Viskozite (40 ºC)
- Kükürt Miktarı
- Mono-Gliserit İçeriği
- Di-Gliserit İçeriği
- Tri-Gliserit İçeriği
- Serbest Gliserol İçeriği
- Toplam Gliserol İçeriği
- Oksidasyon Kararlılığı (110 ºC)
- CFPP
- Toplam Kirlilik
- Metanol
- Bakır Şerit Korozyonu
- Yanma Isısı Tayini
- Sülfatlı Kül
- Fosfor İçeriği
- I.Grup Metaller (Na,K)
- II.Grup Metaller (Ca, Mg)
- Akma Noktası
- Setan Sayısı
- Linolenik Asit Metil Ester (LAME)
Standart Metotlar
Analizlerde ISO, EN, ASTM ve TSE gibi standart metotlar kullanılır. Katılımcı laboratuvar, belirtmek şartıyla bunların dışında da bir standart metot kullanabilir.
Biyodizel programında kullanılabilecek standart metotlar şu şekildedir:
| Ester İçeriği | TS EN 14103 / EN 14103 |
| Su Miktarı | TS 6147 EN ISO 12937/ EN ISO 12937 |
| Parlama Noktası | TS EN ISO 3679/ EN ISO 3679 / TS EN ISO 2719/ EN ISO 2719 |
| Asit Sayısı | TS EN 14104 / EN 14104 |
| İyot Sayısı | TS EN 14111/ EN 14111 |
| Yoğunluk | TS EN ISO 12185/ EN ISO 12185 / TS 1013 EN ISO 3675/EN ISO 3675 |
| Viskozite | TS EN ISO 3104/ EN ISO 3104 |
| Kükürt Miktarı | TS EN ISO 20846/ EN ISO 20846 / TS EN ISO 20847/EN ISO 20847 / TS EN ISO 20884/EN ISO 20884 |
| Mono-Gliserit İçeriği Di-Gliserit İçeriği Tri-Gliserit İçeriği |
TS EN 14105/ EN 14105 |
| Serbest Gliserol İçeriği Toplam Gliserol İçeriği |
TS EN 14105/ EN 14105 |
| Oksidasyon Kararlılığı | TS EN 14112/ EN 14112 |
| Karbon Kalıntısı | TS EN ISO 10370 ISO 10370 ASTM D 4530 |
| CFPP | TS EN 116 / EN 116 |
| Toplam Kirlilik | TS EN 12662 / EN 12662 |
| Metanol | TS EN 14110 / EN 14110 |
| Bakır Şerit Korozyonu | TS 2741 EN ISO 2160 / EN ISO 2160 |
| Yanma Isısı Tayini | TS 1740 / ASTM D240 |
| Vakum Distilasyonu | ASTM D1160 |
| Sülfatlı Kül | TS ISO 3987 / ISO 3987 |
| Fosfor İçeriği | EN 14107 / TS EN 14107 |
| I. Grup Metaller (Na,K) | EN 14538/ TS EN 14538 |
| II. Grup Metaller (Ca, Mg) | EN 14538/ TS EN 14538 |
| Akma Noktası | TS EN ISO 3016 / ASTM D 97 |
| Setan Sayısı | TS EN ISO 5165 / EN ISO 5165 |
| Linolenik Asit Metil Ester (LAME) | TS EN 14103 / EN 14103 |
4. SONUÇLARIN GİRİLMESİ, RAPORLAMA VE İTİRAZ
Analiz Sonuçlarının Girilmesi
Katılımcı laboratuvarların analiz sonuçlarını girebilmeleri amacıyla LabKar web sitesinde veri giriş sayfası oluşturulmuştur. Katılımcıların belirlenen tarihler içinde sonuçlarını girmeleri gerekmektedir.
Veri giriş sayfası kullanıcı hatasını en aza indirgemek üzere tasarlanmıştır. Sonuç giriş ekranında raporlama hanesi hesaplama yoluyla bulunan analitler dışındakiler için serbest bırakılmış olup, katılımcıların sonuçlarını kullanmış oldukları standard metoda uygun olarak girmeleri beklenmektedir. Hesaplama yoluyla bulunan analitler için sonuç giriş ekranında hane sayısında kısıtlama yapılmıştır ve kısıtlama yapılan bu analitlerde katılımcıların raporlama yapmaları istenen hane sayısı hakkında Katılımcı Bilgilendirme Talimatı’nda bilgi verilmektedir. Katılımcı sonuçlarının istatistiksel değerlendirmeye alınabilmesi için sonuçların onaylandıktan sonra kaydet işleminin yapılması gerekmektedir. Veri girişi tamamlandıktan sonra LabKar Çevrim Sorumlusu tarafından sonuçların gözle yapılan kontrolü sonrasında hatalı olduğu belirlenen sonuçlar için katılımcıya geri dönüş yapılır ve yeniden analiz yapmadan sonuçlarını gözden geçirmeleri istenir. Geri dönen katılımcıların sonuçları Program Sorumlusu tarafından sisteme girilir. Bu sonuçlar raporda “D/İlk Sonuç” olarak belirtilir.
Katılımcılar, rapor yayınlandıktan sonra 15 gün içerisinde rapor indirme bağlantısının bulunduğu yerdeki “İtiraz Bildir” sekmesini kullanarak değerlendirme sonuçlarına itiraz edebilirler. Bunun dışındaki itiraz, öneri vb konular için labkar@metu.edu.tr adresi ile iletişime geçebilirler.
İstatistiksel Değerlendirme ve Raporlama hakkında bilgi almak için tıklayınız.