1. PROGRAM
Programın Amacı
LabKar Programının amacı yasa koyucunun belirlediği analizlerin çevrimlere katılan laboratuvarlar tarafından standarda uygun olarak yapılmasını sağlamaktır. Jet yakıtı programının amacı ise jet yakıtı numunelerinde analiz yapan akaryakıt laboratuvarlarına jet yakıtı karşılaştırma programı sağlamaktır. Bu program kapsamında katılımcı laboratuvarlara yılda bir defa jet yakıtı numunesi gönderilir ve analiz sonuçlarına göre laboratuvarların performansları değerlendirilir.
Programa Katılım
Programa katılım için katılımcı laboratuvarın program için belirlenen analizlerden en az bir tanesini yapabiliyor olması, LabKar Programı katılım ücretini ödemesi ve LabKar Program Sözleşmesi'ni kabul etmesi gereklidir.
Program Organizasyonu
Program tek çevrimden oluşur ve web sayfasında duyurulan tarihlerde düzenlenir.
Zaman Çizelgesi
Numunelerin gönderildiği tarih, veri sistemine analiz sonuçlarının son giriş tarihi ve çevrim sonuç raporunun yayınlandığı tarih katılımcılara e-posta aracılığı ile bildirilir.
İnternet sayfasında çevrimlerle ilgili yayınlanan planlanan tarihlerden 5 iş günü sapma olması durumunda katılımcılara e-posta ile bilgilendirme yapılır ve bilgilendirme metni sayfadaki “Duyurular” kısmında da yayınlanır.
Homojenite ve Stabilite Analizleri
Jet Yakıtı numunelerinde homojenite ve stabilite değerlendirmesi, ODTÜ Petrol Araştırma Merkezi Laboratuvarlarında yapılan Yoğunluk analizleri ile ISO 13528 standardına göre yapılmaktadır.
Kalite Kontrol Numune
Programlara başvuru esnasında kalite kontrol numune talepleri de alınmaktadır. Kalite kontrol numuneleri rapor yayınlandıktan sonra 1 hafta ya da 10 gün içerisinde katılımcılara gönderilmektedir. Çevrim raporunda verilen tanımlanmış değer ve program standard sapması bilgilerinin yer aldığı Kalite Kontrol Numune Bilgileri Tablosu’da numunelerle birlikte katılımcılara gönderilmektedir. Katılımcılar kalite kontrol numunelerini kalite kontrol, doğrulama ve geçerli kılma vb çalışmalarda kullanabilmektedir. Talep edilmesi durumunda ilgili çevrime katılım sağlamayan katılımcılara da kalite kontrol numunesi gönderilmektedir.
2. GİZLİLİK
Programa katılan her laboratuvara bir laboratuvar kodu verilir. Bu kodlar her yıl ve aynı yıl içerisinde de katılım sağlanan ürün bazındaki çevrimlere gore değişmektedir. Laboratuvarlar ilgili çevrimle ilgili koduna www.labkar.org.tr sayfasına kullanıcı adı ve şifreleriyle giriş yaptıktan sonra Çevrimler sekmesinden ulaşabilirler. Bu laboratuvar kodları ile katılımcılar kendilerine ait sonuçların değerlendirmesini yapabilirler. Laboratuvar kodlarının kime ait olduğu programın yürütücüsü olan Petrol Araştırma Merkezi dışında hiçbir kurum tarafından bilinmez. Bu kodların Petrol Araştırma Merkezi içerisinde de yetkili olmayan personel tarafından bilinmesine engel olacak güvenlik tedbirleri alınmıştır.
3. NUMUNELER
Analiz Numuneleri
Katılımcılara gönderilen analiz numunelerinin genel karakteristiğinin ürün ana standardlarında verilen özellikler aralığında olması beklenmektedir. Numunelerin rutinde olduğu gibi analiz edilmesi gerekmektedir. Jet yakıtı numuneleri birer litrelik 3 adet cam şişe içinde katılımcılara ulaştırılır. Cam şişeler kargoda nakliye esnasında zarar görmemesi için özel kutular içine konur. Taşıma sırasında numunenin hasar görmesi durumunda katılımcılara yedek numune gönderilir. Gerekli olan güvenlik önlemleri ürün ile birlikte gönderilen Ürün Bilgi Formu dokümanlarında belirtilmektedir.
Numunelerin katılımcılara ulaştırılmasında Yurt İçi Kargo Firması’ndan hizmet alınmaktadır.
ODTÜ Petrol Araştırma Merkezi, taşerondan aldığı hizmetlerden LabKar katılımcılarına karşı sorumludur.
Kalite Kontrol
Katılımcılara gönderilmeden önce numunelere homojenlik testleri uygulanır. Böylece her katılımcının eşdeğer numune alması sağlanır.
Analitler
Jet yakıtı karşılaştırma programında dağıtılan numunelere aşağıdaki analizler uygulanır:
- Toplam Asit Sayısı
- Aromatikler
- Merkaptan Kükürt
- Toplam Kükürt
- Distilasyon
- Alevlenme Noktası
- Yoğunluk
- Buhar Basıncı
- Donma Noktası
- Viskozite, -20°C'da
- Net Yanma Isısı
- İslenme Noktası
- Bakır Şerit Korozyonu
- Isıl Kararlılık
- Mevcut GOM
- Sudan Ayrışma Özelliği
- Elektriksel İletkenlik
- Yağlayıcılık Özelliği
- Renk Tayini (Saybolt)
- Yakıt Sistemi Buzlanma Önleyicileri (FSII)
- Naftelen Hidrokarbonların Tayini
- Partikül Kirlilik Tayini*
- Su Reaksiyonu
- Doktor Testi
- Görünüş
- Yağ Asidi Metil Esteri (YAME) Tayini
- Setan İndisi
- Hidrojen Miktarı
Standart Metotlar
Analizlerde ISO, EN, ASTM ve TSE gibi standart metotlar kullanılır. Katılımcı laboratuvar, belirtmek şartıyla bunların dışında da bir standart metot kullanabilir. Jet yakıtı programında kullanılabilecek standart metotlar şu şekildedir.
Toplam Asit Sayısı |
TS 5458 |
Aromatikler |
TS EN 15553 |
Merkaptan Kükürt |
TS 1739 |
Toplam Kükürt |
TS 1539/ TS EN ISO 14596/ TS EN ISO 8754/ TS EN ISO 20846 |
Distilasyon |
TS EN ISO 3405 |
Alevlenme Noktası |
TS 1171 |
Yoğunluk |
TS 1013 EN ISO 3675 / TS EN ISO 12185 |
Buhar Basıncı |
TS EN 13016-1 |
Donma Noktası |
TS 1766 ISO 3013 |
Viskozite, -20ºC'da |
TS 1451 EN ISO 3104 |
Net Yanma Isısı |
TS ISO 3648 / TS 9941 |
İslenme Noktası |
TS ISO 3014 |
Bakır Şerit Korozyonu |
TS 2741 EN ISO 2160 |
Isıl Kararlılık |
TS ISO 6249 |
Mevcut GOM |
TS EN ISO 6246 |
Sudan Ayrışma Özelliği |
TS 13454 / ASTMD 3948 / ASTM D7224 |
Elektriksel İletkenlik | TS 3467 ISO 6297 |
Yağlayıcılık Özelliği | ASTM D5001 |
Renk Tayini (Saybolt) | ASTM D156 / TS 2991 |
Yakıt Sistemi Buzlanma Önleyicileri (FSII) | ASTM D5006 |
Naftelen Hidrokarbonların Tayini | ASTM D1840 |
Partikül Kirlilik Tayini | ASTM D5452 |
Su Reaksiyonu | ASTM D1094 |
Doktor Testi | ASTM D4952 / TS 2884 |
Görünüş | - |
Yağ Asidi Metil Esteri (YAME) Tayini | IP 585 |
Setan İndisi | TS EN ISO 4264 / ISO 4264 |
Hidrojen Miktarı | ASTM D7171 |
*: Partikül Kirlilik Tayini için gerekli numune hacminin fazla olması nedeniyle ayrı bir paket oluştrulmuştur. Talep doğrultusunda numune gönderimi yapılacaktır.
4. SONUÇLARIN GİRİLMESİ, RAPORLAMA VE İTİRAZ
Analiz Sonuçlarının Girilmesi
Katılımcı laboratuvarların analiz sonuçlarını girebilmeleri amacıyla LabKar web sitesinde veri giriş sayfası oluşturulmuştur. Katılımcıların belirlenen tarihler içinde sonuçlarını girmeleri gerekmektedir.
Veri giriş sayfası kullanıcı hatasını en aza indirgemek üzere tasarlanmıştır. Sonuç giriş ekranında raporlama hanesi serbest bırakılmış olup, katılımcıların sonuçlarını kullanmış oldukları standard metoda uygun olarak girmeleri beklenmektedir. Katılımcı sonuçlarının istatistiksel değerlendirmeye alınabilmesi için sonuçların onaylandıktan sonra kaydet işleminin yapılması gerekmektedir. Veri girişi tamamlandıktan sonra LabKar Çevrim Sorumlusu tarafından sonuçların gözle yapılan kontrolü sonrasında hatalı olduğu belirlenen sonuçlar için katılımcıya geri dönüş yapılır ve katılımcıdan hatalı olan sonuç için yeniden giriş yapması istenir.
Katılımcılar, rapor yayınlandıktan sonra 15 gün içerisinde rapor indirme bağlantısının bulunduğu yerdeki “İtiraz Bildir” sekmesini kullanarak değerlendirme sonuçlarına itiraz edebilirler. Bunun dışındaki itiraz, öneri vb konular için labkar@metu.edu.tr adresi ile iletişime geçebilirler.
İstatistiksel Değerlendirme ve Raporlama hakkında bilgi almak için tıklayınız.