1. PROGRAM
Programın Amacı
LabKar Programının amacı yasa koyucunun belirlediği analizlerin çevrimlere katılan laboratuvarlar tarafından standarda uygun olarak yapılmasını sağlamaktır. Jet yakıtı programının amacı ise jet yakıtı numunelerinde analiz yapan akaryakıt laboratuvarlarına jet yakıtı karşılaştırma programı sağlamaktır. Bu program kapsamında katılımcı laboratuvarlara yılda bir defa jet yakıtı numunesi gönderilir ve analiz sonuçlarına göre laboratuvarların performansları değerlendirilir.
Programa Katılım
Programa katılım için katılımcı laboratuvarın program için belirlenen analizlerden en az bir tanesini yapabiliyor olması, LabKar Programı katılım ücretini ödemesi ve LabKar Program Sözleşmesi'ni kabul etmesi gereklidir.
Program Organizasyonu
Program kapsamında düzenlenmesi planlanan çevrimler için http://www.labkar.org.tr adresinde katılımcılara bilgi verilir.
Zaman Çizelgesi
Numunelerin gönderildiği tarih, veri sistemine analiz sonuçlarının son giriş tarihi ve çevrim sonuç raporunun yayınlandığı tarih katılımcılara e-posta aracılığı ile bildirilir.
İnternet sayfasında çevrimlerle ilgili yayınlanan planlanan tarihlerden 5 iş günü sapma olması durumunda katılımcılara e-posta ile bilgilendirme yapılır ve bilgilendirme metni sayfadaki “Duyurular” kısmında da yayınlanır.
Homojenite ve Stabilite Analizleri
Jet Yakıtı numunelerinde homojenite ve stabilite değerlendirmesi, ODTÜ Petrol Araştırma Merkezi Laboratuvarlarında yapılan Yoğunluk analizleri ile ISO 13528 standardına göre yapılmaktadır.
Kalite Kontrol Numune
Programlara başvuru esnasında kalite kontrol numune talepleri de alınmaktadır. Kalite kontrol numuneleri rapor yayınlandıktan sonra 1 hafta ya da 10 gün içerisinde katılımcılara gönderilmektedir. Çevrim raporunda verilen tanımlanmış değer ve program standard sapması bilgilerinin yer aldığı Kalite Kontrol Numune Bilgileri Tablosu’da numunelerle birlikte katılımcılara gönderilmektedir. Kalite Kontrol Numune Bilgileri Tablosu’na, www.labkar.org.tr sayfasına kullanıcı adı ve şifreleriyle giriş yapıldıktan sonra Siparişler-Kalite Kontrol Numunesi sekmesinden de erişim sağlanabilmektedir. Katılımcılar kalite kontrol numunelerini kalite kontrol, doğrulama ve geçerli kılma vb çalışmalarda kullanabilmektedir. Talep edilmesi durumunda ilgili çevrime katılım sağlamayan katılımcılara da kalite kontrol numunesi gönderilmektedir.
2. GİZLİLİK
Programa katılan her laboratuvara bir laboratuvar kodu verilir. Bu kodlar her yıl ve aynı yıl içerisinde de katılım sağlanan ürün bazındaki çevrimlere gore değişmektedir. Laboratuvarlar ilgili çevrimle ilgili koduna www.labkar.org.tr sayfasına kullanıcı adı ve şifreleriyle giriş yaptıktan sonra Çevrimler sekmesinden ulaşabilirler. Bu laboratuvar kodları ile katılımcılar kendilerine ait sonuçların değerlendirmesini yapabilirler. Laboratuvar kodlarının kime ait olduğu programın yürütücüsü olan Petrol Araştırma Merkezi dışında hiçbir kurum tarafından bilinmez. Bu kodların Petrol Araştırma Merkezi içerisinde de yetkili olmayan personel tarafından bilinmesine engel olacak güvenlik tedbirleri alınmıştır.
Talep edildiği takdirde ancak katılımcıların onayı alınarak ve bu konuda önceden bilgilendirme yapılarak sonuç raporları 3. kişilere verilebilir.
Katılımcı sonuçlarının doğrudan düzenleyici bir otoriteye iletilmesi gerektiğinde, bu durumda ilgili katılımcılar konu hakkında yazılı olarak bilgilendirilir.
3. NUMUNELER
Analiz Numuneleri
Katılımcılara gönderilen analiz numunelerinin genel karakteristiğinin ürün ana standardlarında verilen özellikler aralığında olması beklenmektedir. Numunelerin rutinde olduğu gibi analiz edilmesi gerekmektedir. Jet yakıtı numuneleri birer litrelik 3 adet cam şişe içinde katılımcılara ulaştırılır. Cam şişeler kargoda nakliye esnasında zarar görmemesi için özel kutular içine konur. Taşıma sırasında numunenin hasar görmesi durumunda katılımcılara yedek numune gönderilir. Gerekli olan güvenlik önlemleri ürün ile birlikte gönderilen Ürün Bilgi Formu dokümanlarında belirtilmektedir.
Numunelerin katılımcılara ulaştırılmasında Yurt İçi Kargo Firması’ndan hizmet alınmaktadır.
ODTÜ Petrol Araştırma Merkezi, taşerondan aldığı hizmetlerden LabKar katılımcılarına karşı sorumludur.
Kalite Kontrol
Katılımcılara gönderilmeden önce numunelere homojenlik testleri uygulanır. Böylece her katılımcının eşdeğer numune alması sağlanır.
Analitler
Jet Yakıtı çevrimi kapsamında yer alan ve aşağıda belirtilen analizlerin tamamı akreditasyon kapsamında olmayabilir. Akreditasyon kapsamımızda yer alan analizler bilgisine labkar.org.tr sayfasındaki Akreditasyon sekmesi altından ya da TÜRKAK-Akredite Kuruluş Arama başlığı altından erişim sağlayabilirsiniz. Jet yakıtı karşılaştırma programında dağıtılan numunelere aşağıdaki analizler uygulanır:
- Aromatikler
- ASTM Renk Tayini
- Bakır Şerit Korozyonu
- Buhar Basıncı
- Distilasyon
- Doktor Testi
- Donma Noktası
- Elektriksel İletkenlik
- Görünüş
- Hidrojen Miktarı
- Isıl Kararlılık
- İslenme Noktası
- Kinematik Viskozite,-20°C
- Merkaptan Kükürt
- Mevcut GOM Muhtevası
- Naftalinler
- Naftelen Hidrokarbonların Tayini
- Net Yanma Isısı
- Parlama Noktası
- Partikül Kirlilik Tayini*
- Partikül Sayımı**
- Saybolt Renk Tayini
- Setan İndisi
- Su Reaksiyonu
- Sudan Ayrışma Özelliği
- Toplam Asit Sayısı
- Toplam Kükürt
- Yağ Asidi Metil Esteri (YAME) Tayini
- Yağlayıcılık Özelliği (BOCLE Metodu)
- Yakıt Sistemi Buzlanma Önleyicileri (FSII)
- Yoğunluk
Standart Metotlar
Analizlerde ISO, EN, ASTM ve TSE gibi standart metotlar kullanılır. Katılımcı laboratuvar, belirtmek şartıyla bunların dışında da bir standart metot kullanabilir. Jet yakıtı programında kullanılabilecek standart metotlar şu şekildedir.
Analit |
Metodlar |
Aromatikler |
TS EN 15553 |
ASTM Renk Tayini |
ASTM D1500/ ASTM D6045 |
Bakır Şerit Korozyonu |
TS 2741 EN ISO 2160 |
Buhar Basıncı |
TS EN 13016-1 |
Distilasyon |
TS EN ISO 3405 |
Doktor Testi |
ASTM D4952 / TS 2884 |
Donma Noktası |
TS 1766 ISO 3013 |
Elektriksel İletkenlik |
TS 3467 ISO 6297 |
Görünüş |
- |
Hidrojen Miktarı |
ASTM D7171 |
Isıl Kararlılık |
TS ISO 6249 |
İslenme Noktası |
TS ISO 3014 |
Kinematik Viskozite, -20°C |
TS EN ISO 3104 |
Merkaptan Kükürt |
TS 1739 |
Mevcut GOM Muhtevası |
TS EN ISO 6246 |
Naftalinler |
TS 1763 |
Naftelen Hidrokarbonların Tayini |
ASTM D1840 |
Net Yanma Isısı |
TS ISO 3648 / TS 9941 |
Parlama Noktası |
TS 1171/IP170/ ASTM D93/ TS EN ISO 2719 |
Partikül Kirlilik Tayini* |
ASTM D5452 |
Partikül Sayımı** |
IP 565 |
Renk Tayini (Saybolt) |
ASTM D156 / TS 2991 |
Setan İndisi |
TS EN ISO 4264 / ISO 4264 |
Su Reaksiyonu |
ASTM D1094 |
Sudan Ayrışma Özelliği |
TS 13454 /ASTM D3948 / ASTM D7224 |
Toplam Asit Sayısı |
TS 5458 |
Toplam Kükürt |
TS 1539/ TS EN ISO 14596/ TS EN ISO 8754/ TS EN ISO 20846 |
Yağ Asidi Metil Esteri (YAME) Tayini |
IP 585 |
Yağlayıcılık Özelliği (BOCLE Metodu) |
ASTM D5001 |
Yakıt Sistemi Buzlanma Önleyicileri (FSII) |
ASTM D5006 |
Yoğunluk |
TS 1013 EN ISO 3675 / TS EN ISO 12185 |
*: Partikül Kirlilik Tayini için gerekli numune hacminin fazla olması nedeniyle ayrı bir paket oluşturulmuştur.Talep doğrultusunda numune gönderimi yapılacaktır. Bu analiz Havacılık Yakıtı paketi içerisinde bulunmamaktadır.
**: Partikül Sayımı için programlara başvuruda bu analiz için oluşturulan paketi seçmiş olan katılımcılara ayrıca numune gönderimi yapılacaktır. Bu analiz Havacılık Yakıtı paketi içerisinde bulunmamaktadır.
4. SONUÇLARIN GİRİLMESİ, RAPORLAMA VE İTİRAZ
Analiz Sonuçlarının Girilmesi
Katılımcı laboratuvarların analiz sonuçlarını girebilmeleri amacıyla LabKar web sitesinde veri giriş sayfası oluşturulmuştur. Katılımcıların belirlenen tarihler içinde sonuçlarını girmeleri gerekmektedir.
Veri giriş sayfası kullanıcı hatasını en aza indirgemek üzere tasarlanmıştır. Sonuç giriş ekranında raporlama hanesi hesaplama yoluyla bulunan analitler dışındakiler için serbest bırakılmış olup, katılımcıların sonuçlarını kullanmış oldukları standard metoda uygun olarak girmeleri beklenmektedir. Hesaplama yoluyla bulunan analitler için sonuç giriş ekranında hane sayısında kısıtlama yapılmıştır ve kısıtlama yapılan bu analitlerde katılımcıların raporlama yapmaları istenen hane sayısı hakkında Katılımcı Bilgilendirme Talimatı’nda bilgi verilmektedir. LabKar sistemine girilmiş ancak onaylanmamış sonuclar veri girisi icin verilen son tarihten sonra sistem tarafından otomatik olarak onaylanacaktır. Veri girişi tamamlandıktan sonra LabKar Çevrim Sorumlusu tarafından sonuçların gözle yapılan kontrolü sonrasında hatalı olduğu belirlenen sonuçlar (işaret hatası, birim hatası vb) için katılımcıya geri dönüş yapılır ve yeniden analiz yapmadan sonuçlarını gözden geçirmeleri istenir. Geri dönen katılımcıların sonuçları Program Sorumlusu tarafından sisteme girilir. Bu sonuçlar raporda “D/İlk Sonuç” olarak belirtilir.
İstatistiksel Değerlendirme ve Raporlama hakkında bilgi, www.labkar.org.tr adresinde yer almaktadır.
Katılımcılar, rapor yayınlandıktan sonra 15 gün içerisinde rapor indirme bağlantısının bulunduğu yerdeki “İtiraz Bildir” sekmesini kullanarak değerlendirme sonuçlarına itiraz edebilirler. Bunun dışındaki itiraz, öneri vb konular için labkar@metu.edu.tr adresi ile iletişime geçebilirler.
İstatistiksel Değerlendirme ve Raporlama hakkında bilgi almak için tıklayınız.