1. PROGRAM
Programın Amacı
LabKar Programının amacı yasa koyucunun belirlediği analizlerin çevrimlere katılan laboratuvarlar tarafından standarda uygun olarak yapılmasını sağlamaktır. Benzin programının amacı ise benzin numunelerinde analiz yapan akaryakıt laboratuvarlarına benzin karşılaştırma programı sağlamaktır.
Programa Katılım
Programa katılım için katılımcı laboratuvarın program için belirlenen analizlerden en az bir tanesini yapabiliyor olması, LabKar Programı katılım ücretini ödemesi ve LabKar Program Sözleşmesi'ni kabul etmesi gereklidir.
Program Organizasyonu
Program kapsamında düzenlenmesi planlanan çevrimler için http://www.labkar.org.tr adresinde katılımcılara bilgi verilir.
Zaman Çizelgesi
Numuneler web sayfasında belirtilen tarihlerde katılımcı laboratuvarlara ulaştırılmak üzere kargoya verilir. Numunelerin gönderildiği tarih, veri sistemine analiz sonuçlarının son giriş tarihi ve çevrim sonuç raporunun yayınlandığı tarih katılımcılara e-posta aracılığı ile bildirilir.
İnternet sayfasında çevrimlerle ilgili yayınlanan planlanan tarihlerden 5 iş günü sapma olması durumunda katılımcılara e-posta ile bilgilendirme yapılır ve bilgilendirme metni sayfadaki “Duyurular” kısmında da yayınlanır.
Homojenite ve Stabilite Analizleri
Benzin numunelerinde homojenite ve stabilite değerlendirmesi, ODTÜ Petrol Araştırma Merkezi Laboratuvarlarında yapılan Yoğunluk ve Buhar Basıncı analizleri ile ISO 13528 standardına göre yapılmaktadır.
Kalite Kontrol Numunesi
Programlara başvuru esnasında kalite kontrol numune talepleri de alınmaktadır. Kalite kontrol numuneleri rapor yayınlandıktan sonra 1 hafta ya da 10 gün içerisinde katılımcılara gönderilmektedir. Çevrim raporunda verilen tanımlanmış değer ve program standard sapması bilgilerinin yer aldığı Kalite Kontrol Numune Bilgileri Tablosu’da numunelerle birlikte katılımcılara gönderilmektedir. Katılımcılar kalite kontrol numunelerini kalite kontrol, doğrulama ve geçerli kılma vb çalışmalarda kullanabilmektedir. Talep edilmesi durumunda ilgili çevrime katılım sağlamayan katılımcılara da kalite kontrol numunesi gönderilmektedir.
2. GİZLİLİK
Programa katılan her laboratuvara bir laboratuvar kodu verilir. Bu kodlar her yıl ve aynı yıl içerisinde de katılım sağlanan ürün bazındaki çevrimlere gore değişmektedir. Laboratuvarlar ilgili çevrimle ilgili koduna www.labkar.org.tr sayfasına kullanıcı adı ve şifreleriyle giriş yaptıktan sonra Çevrimler sekmesinden ulaşabilirler. Bu laboratuvar kodları ile katılımcılar kendilerine ait sonuçların değerlendirmesini yapabilirler. Laboratuvar kodlarının kime ait olduğu programın yürütücüsü olan Petrol Araştırma Merkezi dışında hiçbir kurum tarafından bilinmez. Bu kodların Petrol Araştırma Merkezi içerisinde de yetkili olmayan personel tarafından bilinmesine engel olacak güvenlik tedbirleri alınmıştır.
3. NUMUNELER
Analiz Numuneleri
Katılımcılara gönderilen analiz numunelerinin genel karakteristiğinin ürün ana standardlarında verilen özellikler aralığında olması beklenmektedir. Numunelerin rutinde olduğu gibi analiz edilmesi gerekmektedir. Gerekli olan güvenlik önlemleri ürün ile birlikte gönderilen Ürün Bilgi Formu dokümanlarında belirtilmektedir.
Benzin numuneleri birer litrelik 2 adet cam şişe içinde katılımcılara ulaştırılır. Cam şişeler kargoda nakliye esnasında zarar görmemesi için özel kutular içine konur.
Numunelerin katılımcılara ulaştırılmasında kargo firmasından hizmet alınmaktadır.
ODTÜ Petrol Araştırma Merkezi, taşerondan aldığı hizmetlerden LabKar katılımcılarına karşı sorumludur.
Kalite Kontrol
Katılımcılara gönderilmeden önce numunelere homojenlik testleri uygulanır. Böylece her katılımcının eşdeğer numune alması sağlanır.
Analitler
Benzin karşılaştırma programında dağıtılan benzin numunelerine aşağıdaki analizler uygulanır:
- Distilasyon
- Yoğunluk (15 ºC)
- Kükürt Miktarı
- Benzen Miktarı
- Buhar Basıncı
- Buhar Kilitleme İndisi
- Görünüş
- Oksidasyon Kararlılığı
- Bakır Şerit Korozyonu
- Mevcut GOM Muhtevası Tayini
- MTBE
- Etanol
- Izobütil Alkol
- Izopropil Alkol
- Tersiyer Bütil Alkol
- Metanol
- Oksijen İçeriği
- Kurşun Tayini***
- Potasyum Tayini***
- Mangan Tayini***
- Olefinler
- Aromatikler
- Distilasyon Kalıntısı
- Motor Oktan Sayısı*
- Araştırma Oktan Sayısı**
- Renk Tayini
Standart Metotlar
Analizlerde ISO, EN, ASTM ve TSE gibi standart metotlar kullanılır. Katılımcı laboratuvar, belirtmek şartıyla bunların dışında da bir standart metot kullanabilir. Benzin programında kullanılabilecek standart metotlar şu şekildedir.
| Distilasyon | TS EN ISO 3405 /EN ISO 3405 |
| Yoğunluk | TS EN ISO 12185 / TS 1013 EN ISO 3675 |
| Kükürt Miktarı | TS EN ISO 20846 / TS EN ISO 20884 / TS EN ISO 13032 |
| Benzen Miktarı | TS EN 12177 / TS 7088 EN 238 / TS EN ISO 22854 |
| Buhar Basıncı | TS EN 13016-1 |
| Buhar Kilitleme İndisi | TS EN 228 |
| Görünüş | - |
| Oksidasyon Kararlılığı | TS 2646 EN ISO 7536 / EN ISO 7536 |
| Mevcut GOM Muhtevası Tayini | TS EN ISO 6246 / ISO 6246 |
| Oksijenli Bileşikler (MTBE, Etanol, İzobütil alkol, İzopropil Alkol, Metanol, Tersiyer Bütil Alkol) | TS EN 13132 / TS EN ISO 22854/ EN ISO 22854/EN 1601/TS EN 1601 |
| Oksijen İçeriği | TS EN 13132 / TS EN ISO 22854/ EN ISO 22854/EN 1601/TS EN 1601 |
| Bakır Şerit Korozyonu | TS 2741 EN ISO 2160 / EN ISO 2160 |
| Kurşun Tayini*** | TS EN 237 / EN 237 |
| Potasyum Tayini*** | TS EN 14109 / TS 12861 |
| Mangan Tayini*** | EN 16135/EN 16136 |
| Olefinler | TS EN 15553/ TS EN ISO 22854/EN 15553/ EN ISO 22854 |
| Aromatikler | TS EN 15553/ TS EN ISO 22854/ EN 15553 /EN ISO 22854 |
| Distilasyon Kalıntısı | TS EN ISO 3405/ EN ISO 3405 |
| RON* | TS EN ISO 5164/ EN ISO 5164 |
| MON** | TS EN ISO 5163 / EN ISO 5163 |
| Renk Tayini | ASTM D 156 |
*: Araştırma Oktan Sayısı 1.çevrimlerde yer alacaktır.
**:Motor Oktan Sayısı 2.çevrimlerde yer alacaktır.
***: Benzinde Potasyum, Kurşun ve Mangan Tayini için programlara başvuruda bu analizler için oluşturulan paketleri seçmiş olan katılımcılara numune gönderimi yapılacaktır. Bu analizler Benzin paketi içerisinde bulunmamaktadır.
4. SONUÇLARIN GİRİLMESİ, RAPORLAMA VE İTİRAZ
Analiz Sonuçlarının Girilmesi
Katılımcı laboratuvarların analiz sonuçlarını girebilmeleri amacıyla LabKar web sitesinde veri giriş sayfası oluşturulmuştur. Katılımcıların belirlenen tarihler içinde sonuçlarını girmeleri gerekmektedir.
Veri giriş sayfası kullanıcı hatasını en aza indirgemek üzere tasarlanmıştır. Sonuç giriş ekranında raporlama hanesi hesaplama yoluyla bulunan analitler dışındakiler için serbest bırakılmış olup, katılımcıların sonuçlarını kullanmış oldukları standard metoda uygun olarak girmeleri beklenmektedir. Hesaplama yoluyla bulunan analitler için sonuç giriş ekranında hane sayısında kısıtlama yapılmıştır ve kısıtlama yapılan bu analitlerde katılımcıların raporlama yapmaları istenen hane sayısı hakkında Katılımcı Bilgilendirme Talimatı’nda bilgi verilmektedir. Katılımcı sonuçlarının istatistiksel değerlendirmeye alınabilmesi için sonuçların onaylandıktan sonra kaydet işleminin yapılması gerekmektedir. Veri girişi tamamlandıktan sonra LabKar Çevrim Sorumlusu tarafından sonuçların gözle yapılan kontrolü sonrasında hatalı olduğu belirlenen sonuçlar için katılımcıya geri dönüş yapılır ve yeniden analiz yapmadan sonuçlarını gözden geçirmeleri istenir. Geri dönen katılımcıların sonuçları Program Sorumlusu tarafından sisteme girilir. Bu sonuçlar raporda “D/İlk Sonuç” olarak belirtilir.
Katılımcılar, rapor yayınlandıktan sonra 15 gün içerisinde rapor indirme bağlantısının bulunduğu yerdeki “İtiraz Bildir” sekmesini kullanarak değerlendirme sonuçlarına itiraz edebilirler. Bunun dışındaki itiraz, öneri vb konular için labkar@metu.edu.tr adresi ile iletişime geçebilirler.
İstatistiksel Değerlendirme ve Raporlama hakkında bilgi almak için tıklayınız.